Tijd/Erfgoed
Tijd kunnen we onderverdelen in Archeologie, Historische kaarten, Erfgoed en Toponiemen . Ook Gemeenten en Vlaggen en wapenschilden horen hier thuis maar hiervoor verwijzen naar andere pagina's in deze website.
Archeologie
Wat
Archeologie of oudheidkunde is de wetenschap die, door bestudering van materiële overblijfselen uit het verleden en hun context, inzicht tracht te krijgen in alle facetten van oude culturen. De archeologische wetenschap kent een uitgebreide praktische kant (veldwerk): het verrichten van opgravingen.
Bronnen
Type |
Bron |
Informatieaanbod |
Hoe bron raadplegen |
| URL | Onroerend Erfgoed Vlaanderen | Deze site toont de meest gekende archeologische vindplaatsen in België, uit een bepaald tijdperk, via een interactieve kaart. Gedetailleerde informatie omtrent de opgravingen zijn helaas niet toegankelijk voor het grote publiek. Ruime achtergrondinfo over de grote periodes is wel beschikbaar. | |
| URL | Archeonet | De eerste nieuws- en portaalsite over archeologie in Vlaanderen. Hier vind je de actualiteit op het gebied van archeologie. Via de zoekbalk links onderaan kan je de naam van een gemeente intikken om te kijken of er recent opgravingen gebeurd zijn, of evenementen zullen plaatshebben in het teken van archeologie. |
Didactische suggesties
-
Deze site is dermate overzichtelijk gemaakt dat ook leerlingen er mee kunnen werken. Ze zouden kunnen zoeken doorheen de geschiedenis (via de verschuifbare tijdsbalk) naar de dichtstbijzijnde plaatsen waar archeologische vondsten gebeurd zijn. Vervolgens kunnen ze deze plaats intikken bij Archeonet (zie verder) om mogelijk de huidige stand van zaken te vernemen.
-
Deze sites kan de leerkracht gebruiken als achtergrondinformatie
Historische kaarten
Wat
Heel wat historisch kaartmateriaal is beschikbaar voor Vlaanderen. Sommigen zijn zeer grootschalig en geven een zeer gedetailleerde weergave van het landschap uit de tijd van opname.
Bronnen
Type |
Bron |
Informatieaanbod |
|
|---|---|---|---|
| URL | Vlaamse Overheid | Geopunt is de centrale toegangspoort tot geografische overheidsinformatie, en het uithangbord van het samenwerkingsverband voor geografische informatie in Vlaanderen. Deze site geeft je via rechtermenu toegang tot belangrijk historisch kaartmateriaal. Je kan er je omgeving bekijken op de Fricx kaart van 1712, op de uiterste gedetailleerde Ferrariskaart van 1771, op de Vandermaelenkaart van 1846 en op de Poppkaart van 1842) | |
| URL | Stadsarchief Aalst | Het stadsarchief in Aalst heeft heel wat oud kaartmateriaal in bezit. Sommige kaarten zijn via de website raadpleegbaar. | |
| URL | NGI | De Vandermaelenkaart uit ca. 1851 | |
| BOEK | Lannoo | Atlas Farraris (isbn:978-90-209-8138-4) |
Didactische suggesties
-
Met historische kaarten kun je de huidige situatie vergelijken met hoe het vroeger was. Hieruit kun je afleiden welke al dan niet grondige veranderingen het landschap sinds het maken van de kaart ondergaan heeft.
- De kaarten kunnen online geraadpleegd worden of worden afgedrukt. Door middel van wat knip- en plakwerk (digitaal dmv Autostitch) kan een grotere kaart verkregen worden. Dit kan uiteraard enkel als het materiaal vrij is van auteursrecht.
Erfgoed
Wat
Cultureel erfgoed zijn sporen uit het verleden in het heden, die zichtbaar en tastbaar aanwezig zijn in musea, archieven, monumenten, landschappen maar ook gebruiken, verhalen en gewoontes. Het betreft uit het verleden geërfde materiële en niet-materiële goederen.
Bronnen
Type |
Bron |
Informatieaanbod |
|
|---|---|---|---|
| URL | Histories VZW | Histories vzw bevat links naar lokale erfgoedverenigingen terug te vinden via erfgoedgemeenschap/op de kaart. Op deze sites van heemkundige verenigingen kan je info vinden over de plaatselijke geschiedenis, cultuur, bezienswaardigheden en meer. Vaak is er een adres te vinden van een documentatiecentrum waar informatie, foto's en ander materiaal te vinden is in verband met de eigen omgeving. | |
| URL | Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed | Het geoportaal onroerend erfgoed stelt je in staat om snel geïnventariseerd en beschermd erfgoed op te zoeken. Je kan zoeken op plaats, adres of perceelnummer en je krijgt het resultaat mooi visueel op de kaart gepresenteerd. Door een simpele klik op het gezochte object, krijg je een beknopt rapport van het erfgoed op deze locatie en word je doorverwezen naar de beschrijvingen uit de inventaris- en beschermingsdatabanken. Via deze site kan heel wat achtergrondinformatie teruggevonden worden over belangrijke gebouwen, dorpen, landschappen, landschapselementen,... |
|
| URL | Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. | Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium heeft de bedoeling het artistieke en culturele erfgoed van het land te bestuderen en te conserveren. Op de website vind je een ruime database met foto's van kunst, architectuur, folklore, etc., met een uitgebreide zoekfunctie | |
| URL | Topografische collectie Universiteit gent | Meer dan 40.000 historische postkaarten, foto's, knipsels en gravures van steden, gebouwen, landschappen, monumenten en kunstwerken in België uit het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw | |
| URL | Recollecting Landscapes, Universiteit Gent | Landschapsfoto's van verschillende locaties in Vlaanderen genomen over een tijdspanne van 100 jaar. | |
| URL | Delcampe.be | Deze site is een ontmoetingsplaats voor verzamelaars van oa. postkaarten en oude foto's. Deze worden op de site te koop aangeboden en zijn beperkt raadpleegbaar. Het aanbod is enorm en er kan via je gemeentenaam gezocht worden. | |
| URL | Kapelletjes in Vaanderen | Een recente foto-inventaris van kapelletjes, grotten, kruisen en nisjes in Vlaanderen, geordend per provincie. | |
| URL | Kerken in Vlaanderen | Groeiende collectie foto's van kerkgebouwen in Vlaanderen. De foto's zijn recent genomen (vanaf 2003) en tonen een kerk meestal vanuit verschillende hoeken. Soms zijn er ook interieurfoto's. Je kan zoeken via bisdom, patroonheilige, gemeente of postcode | |
| URL | Molenforum | Via Het molenforum kan je heel wat informatie vinden over Belgische molens, actieve als niet actieve. De link naar de Belgische Molendatabase brengt de bezoeker naar alle molens in zijn/haar directe omgeving. | |
| URL | VZW levende molens | Als vereniging is Levende Molens vzw reeds meer dan 30 jaar actief voor het behoud, herstel en levend houden van de traditionele molens in Vlaanderen. Dit omvat wind-, water- en rosmolens. | |
| URL | Belgiumview.com (Web 2.0) | Meer dan 10000 recente foto's over bezienswaardigheden in België zoals monumenten, kerken, landschappen en meer. Er zijn verschillende zoekfuncties, o.a. op plaatsnaam. Bij bepaalde foto's wordt een uitvoerige beschrijving gegeven. | |
| URL | Erfgoedkaart | Dit is een portaalsite met info over erfgoedverenigingen en met links naar diverse collecties, onder meer naar beeldbankenspecifiek voor een regio. Via geavanceerd zoeken kun je nagaan of er erfgoedverenigingen zijn in je gemeente. |
| BOEK | Bavay L. en Van den Bruele A., Beelden in de straat zij vertellen hun verhaal, Heemkunde Vlaanderen vzw, 2004, 256p. |
| BOEK | Vandeputte O., Erfgoedbibliotheek van de Belgische gemeenten. Lannoo, Dexia. |
Didactische suggesties
- Via de lokale heemkundige kring kun je heel veel interessante gegevens over de geschiedenis van je regio terugvinden. Veelal wordt heel wat informatie via de website aangeboden. Die kan door de leerkracht of eventueel door de leerlingen geraadpleegd worden.
- Sommige heemkundige kringen zijn bereid te gidsen in hun gemeente.
- Veel heemkundige kringen beschikken over oude kaarten of foto's die didactisch veel mogelijkheden bieden. (zie oude foto's)
- Via de landschapsatlas kan uitgebreide achtergrondinformatie gevonden worden m.b.t. belangrijke gebouwen, landschappen, ... in je regio. Deze informatie overstijgt het niveau van de leerlingen maar kan door de leerkracht geraadpleegd en vereenvoudigd worden.
- Dominospel of memorieset met foto's van vroeger en van nu.
- Oude foto's kunnen op een werkblad geplaatst worden. Tijdens een extra muros activiteit (fiets- of wandeltocht) kan je op zoek gaan naar deze gebouwen. Eenmaal gevonden moeten de leerlingen op hun blad aanduiden wat er veranderd is aan het huidige gebouw of de omgeving. Zo ontdekken ze hoe de omgeving kan veranderen.
Plaatsnamen of toponiemen
Wat
Het Belgische Nationaal Geografisch Instituut definieert een toponiem als de eigennaam van een geografische entiteit. Anders gezegd, niet alleen de naam van een stad, plaats of dorp is een toponiem, maar ook de naam van een landstreek zoals een eiland, polder, moerasgebied, bergketen of woestijn.
Bronnen
Type |
Bron |
Informatieaanbod |
Hoe bron raadplegen |
|---|---|---|---|
| URL | Toponymische woordenboek van Maurits Gysseling | Het Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland vóór 1226, door Maurits Gysseling. Hier kan je toponiemen opzoeken. Je kan zien in welk jaar een dorp of stad voor het eerst vermeld werd en wat de verklaring voor de plaatsnaam.
Als zoekresultaat krijg je ingescande bladzijden uit het woordenboek te zien. Na de plaatsnaam volgt de afkorting van arrondissement of provincie (vb. Al = Aalst). Tussen rechthoekige haakjes kan de hedendaagse plaatsnaam staan. Vervolgens worden de oude naamvormen opgesomd, met telkens het jaar waarin zij voor het eerst vermeld werden, en de bron. Onderaan staat de mogelijke verklaring voor de naam. In de zoekbalk bovenaan kan je ook een paginanummer intikken. Op bladzijde 13 tot en met 25 vind je een verklaring voor de gebruikte afkortingen. |
|
| URL | Marcel Vervloet | Verklaringen van plaatsnamen (toponiemen), voornamen en familienamen. Plaatsnamen bij ons zijn eeuwenoud en hebben Keltische, Latijnse (Romaanse) en Germaanse invloeden gehad. Op deze site vind je een mogelijke verklaring voor verschillende plaatsnamen alsook een lijst met plaatsnaamonderdelen en hun betekenis. | |
| URL | Familienaam | Als je hier een familienaam intikt, wordt op een kaart van België aangeduid waar de naam het meest voorkomt. |
Didactische suggesties
- Door middel van toponiemen kan heel wat informatie uit het verleden van een plaats achterhaald worden.
- Leerlingen kunnen in eerste instantie toponiemen uit de schoolomgeving van een topografische kaart afleiden om ze vervolgens proberen te verklaren via bovenstaande bronnen.