Taal - Nederlands

Taal kunnen we onderverdelen in Dialecten, Namen en Verhalen

Taal

Streektaal / dialect

Wat

Streektaal of dialecten kan als niet-materieel erfgoed beschouwd worden. Het didactisch gebruik hiervan werkt uitermate motiverend voor leerlingen

Bronnen

Type	Bron	Informatieaanbod
URL	Vlaamse volksverhalenbank	Sommige verhaalfragmenten zijn beluisterbaar. Vaak betreft het streektaal.
URL	Mijn woordenboek.nl	Mijnwoordenboek.nl is een online woordenboek met een uitgebreid aanbod van dialecten. Naast woordenlijsten en gezegden vind je er ook een dialectvertaler.
BOEK	Vlaams Dialectenwoordenboek H.J. Claeys, Artus uitgevers, 2001, 623 blz, ISBN 9080453951.	Dit woordenboek bevat zo'n 14.000 woorden uit de dialecten die in Vlaanderen gesproken worden: het Brabants, het Limburgs en het Vlaams.

Didactische suggesties

De betekenis van dialectwoorden of gezegden laten opzoeken, ofwel op de site ofwel vragen aan voorbijgangers tijdens een extra-muros activiteit

Taal

Namen

Wat

Het Belgische Nationaal Geografisch Instituut definieert een toponiem als de eigennaam van een geografische entiteit. Anders gezegd, niet alleen de naam van een stad, plaats of dorp is een toponiem, maar ook de naam van een landstreek zoals een eiland, polder, moerasgebied, bergketen of woestijn.

Bronnen

Type	Bron	Informatieaanbod
URL	Toponymische woordenboek van Maurits Gysseling	Het Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland vóór 1226, door Maurits Gysseling. Hier kan je toponiemen opzoeken. Je kan zien in welk jaar een dorp of stad voor het eerst vermeld werd en wat de verklaring voor de plaatsnaam. Als zoekresultaat krijg je ingescande bladzijden uit het woordenboek te zien. Na de plaatsnaam volgt de afkorting van arrondissement of provincie (vb. Al = Aalst). Tussen rechthoekige haakjes kan de hedendaagse plaatsnaam staan. Vervolgens worden de oude naamvormen opgesomd, met telkens het jaar waarin zij voor het eerst vermeld werden, en de bron. Onderaan staat de mogelijke verklaring voor de naam. In de zoekbalk bovenaan kan je ook een paginanummer intikken. Op bladzijde 13 tot en met 25 vind je een verklaring voor de gebruikte afkortingen.
URL	Marcel Vervloet	Verklaringen van plaatsnamen (toponiemen), voornamen en familienamen. Plaatsnamen bij ons zijn eeuwenoud en hebben Keltische, Latijnse (Romaanse) en Germaanse invloeden gehad. Op deze site vind je een mogelijke verklaring voor verschillende plaatsnamen alsook een lijst met plaatsnaamonderdelen en hun betekenis.
URL	Familienaam	Als je hier een familienaam intikt, wordt op een kaart van België aangeduid waar de naam het meest voorkomt.

Type

Bron

Informatieaanbod

Hoe bron raadplegen

URL

Toponymische woordenboek van Maurits Gysseling

Het Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland vóór 1226, door Maurits Gysseling. Hier kan je toponiemen opzoeken. Je kan zien in welk jaar een dorp of stad voor het eerst vermeld werd en wat de verklaring voor de plaatsnaam.

Als zoekresultaat krijg je ingescande bladzijden uit het woordenboek te zien. Na de plaatsnaam volgt de afkorting van arrondissement of provincie (vb. Al = Aalst). Tussen rechthoekige haakjes kan de hedendaagse plaatsnaam staan. Vervolgens worden de oude naamvormen opgesomd, met telkens het jaar waarin zij voor het eerst vermeld werden, en de bron. Onderaan staat de mogelijke verklaring voor de naam.

In de zoekbalk bovenaan kan je ook een paginanummer intikken. Op bladzijde 13 tot en met 25 vind je een verklaring voor de gebruikte afkortingen.

URL

Marcel Vervloet

Verklaringen van plaatsnamen (toponiemen), voornamen en familienamen. Plaatsnamen bij ons zijn eeuwenoud en hebben Keltische, Latijnse (Romaanse) en Germaanse invloeden gehad. Op deze site vind je een mogelijke verklaring voor verschillende plaatsnamen alsook een lijst met plaatsnaamonderdelen en hun betekenis.

URL

Familienaam

Als je hier een familienaam intikt, wordt op een kaart van België aangeduid waar de naam het meest voorkomt.

Didactische suggesties

Door middel van toponiemen kan heel wat informatie uit het verleden van een plaats achterhaald worden.
Leerlingen kunnen in eerste instantie toponiemen uit de schoolomgeving van een topografische kaart afleiden om ze vervolgens proberen te verklaren via bovenstaande bronnen.

Taal

Verhalen

Wat

Verhalen en volkslegenden vormen een belangrijk onderdeel van ons cultureel erfgoed. Elk dorp, stad of regio heeft zo zijn eigen typische verhalen die in het kader van omgevingsonderwijs uitermate belangrijk kunnen zijn.

Bronnen

Type	Bron	Informatieaanbod
URL	Vlaamse volksverhalenbank	70000 volksverhalen die in de vorige eeuw werden opgetekend in heel Vlaanderen. De collectie wordt mettertijd volledig online gezet. Momenteel zijn al meer dan 10000 van deze sagen en legenden beschikbaar. Er is een uitgebreide zoekfunctie met o.a. zoeken op type verhaal, op regio, op jaar en op trefwoord. De meeste verhalen zijn helaas niet toegankelijk voor het grote publiek.

Didactische suggesties

Kinderen kunnen verhalen van de eigen omgeving opsporen,
Verhaalfragmenten kunnen verder uitgewerkt worden, dit door eigen fantasie of samen met ouders of grootouders.
Kies op de site een passend verhaal dat te maken heeft met de schoolomgeving.

Als er een herkenbare plaats in het verhaal voorkomt -zoals een oud gebouw, een boom, enz.- kan er eventueel een wandeling naar gemaakt worden.
Sagen en legenden kunnen ook doorgetrokken worden naar lessen muzo, bv. door griezelige maskers te maken van de figuren waar men vroeger in geloofde.
Als je iemand kent die op de hoogte is van een verhaal op deze site of die een ander plaatselijk volksverhaal kent, dan kan een interview gehouden worden. De kinderen kunnen hierover een verhaal schrijven bv. als een motiverende stel-opdracht